زندگینامه پدر تئاتر علمی ایران را در کتاب «عبدالحسین نوشین» بشنوید

احسان حاجی‌پور کارگردان تئاتر و نویسنده کتاب «عبدالحسین نوشین»، در گفت‌وگو با خبرنگار حوزه ادبیات  گروه فرهنگی باشگاه خبرنگاران جوان، درباره موضوع این کتاب گفت: این کتاب درباره زندگینامه عبدالحسین نوشین یکی از مهمترین هنرمندان تئاتر ایران و پایه‌گذار تئاتر علمی در کشور است. نوشین که برای ادامه تحصیل در رشته تاریخ و جغرافیا به اروپا رفته، بعد‌ها این رشته را رها می‌کند و در کنسرواتور ثبت نام می‌نماید. او بعد از اتمام تحصیلات به ایران برمی‌گردد و اولین تماشاخانه‌های اصولی را در کشور پایه ریزی و مدیریت می‌کند. 

وی افزود: کتاب شنیداری «عبدالحسین نوشین» به قلم و روایت احسان حاجی پور به تازگی از سوی انتشارات ایده و با همکاری استدیو لنزو در دسترس علاقه‌مندان قرار گرفته است. پیش از این نسخه مکتوب این کتاب در سال ۱۳۹۴ توسط این انتشارات به بازار نشر روانه شده بود. این کتاب زندگینامه تحلیلی – انتقادی است از سرنوشت این نویسنده، مترجم، کارگردان و شاهنامه پژوه شهیر ایرانی است. کتاب عبدالحسین نوشین را می‌توان تنها منبعی دانست که به روایت زندگی‌اش از لحظه تولد تا دم مرگ پرداخته است.

کارگردان فیلم تئاتر «گزارش یک مهمانی» درباره ویژگی شخصیت مرحوم نوشین توضیح داد: سالروز درگذشت عبدالحسین خان نوشین پدر تئاتر علمی ایران و سالروز بزرگداشت حکیم توس عجیب است. نام فردوسی هماره با زندگی شخصی و هنری نوشین عجین بوده است. این ارتباط گاه در مقاطعی آنچنان عمیق و تنگاتنگ می‌شود که نمی‌توان به سادگی از آن عبور کرد. دلدادگی نوشین به شخصیت و شاهنامه فردوسی را می‌توان در سه برهه زمانی بررسی نمود، اول: نگارش و اجرای نمایشنامه «سه تابلو از شاهنامه» با حضور هفتاد هنرمند تئاتر و موسیقی. دوم: نامگذاری تماشاخانه ای به نام «فردوسی» که با مدیریت او اداره می‌شد و سوم اثر پژوهشی نوشین که در اواخر عمرش، ده سالِ مستمر روی «واژه نامک» شرح لغات و اصطلاحات دشوار شاهنامه کار کرد.

این هنرمند درباره آثار مرحوم نوشین بیان کرد: او نمایشنامه‌هایی را نیز از بزرگان ادبیات نمایشی ترجمه و در مجلاتی که خود در آن‌ها قلم می‌زد، منتشر کرد. همچنین نمایش «خروس سحر» را می‌نویسد. این نمایشنامه متأثر از افکار «ماکسیم گورکی» نویسنده روس و از رهبران جنبش انقلابی روسیه و همچنین از بنیانگذاران سبک رئالیست سوسیالیستی است که سبک مورد علاقه نوشین است؛ گرچه هیچ گاه رنگ اجرا به خود نمی‌گیرد. در آن سال نوشین نوشته‌های دیگری را همانند «خان و دیگران»، «فاطی»، «میرزا محسن» و «استکان شکسته» از خود چاپ می‌کند.

حاجی پور در ادامه درباره تاسیس تماشاخانه فردوسی توسط مرحوم نوشین بیان کرد: وی برای اولین بار در تئاتر ایران صحنه یک سالن نمایش را با سن گردان طراحی نمود. البته این طراحی توسط مهندسین صورت نگرفت بلکه یکی از دکورسازان تئاتر‌های لاله زار که به آهنگری هم مسلط بود توانست با طرحی ساده براساس پیشنهاد‌های نوشین اسکلت اولیه این صحنه گردان را طراحی نماید. کار‌های ساخت و ساز سالن به سرعت پیش می‌رفت. پاییز همان سال تماشاخانه آماده بهره برداری بود. علاقه نوشین به فردوسی بزرگ باعث می‌شود تا او نام این شاعر را بر مجموعه تئاتری تازه تاسیس‌ خود قرار دهد.

این هنرمند در ادامه درباره اثر مهم نوشین که همان تصحیح شاهنامه فردوسی است که بعد‌ها معروف به تصحیح مسکو شد، توضیح داد: وی به دانشگاه ادبیات روسیه پناه آورد و در انستیتوی شرق شناسی شوروی زیر نظر دکتر غفوراُف پروژه‌ای عظیم را آغاز کرد. پروژه تحقیقاتی که ده سال از زندگی اش را صرف آن نمود؛ مطالعه و بررسی شاهنامه حکیم ابوالقاسم فردوسی. کار او پژوهش با نگاهی بر لغات شاهنامه و معنای دقیق و ریشه هرکدام از لغات و شواهد استعمالشان در آثار دیگر ادبیات کلاسیک ایران بود که حاصلش کتابی به نام «واژه نامک» شد. در نهایت نسخه معروف شاهنامه چاپ مسکو زیر نظر او تصحیح شد که برای این کار از قدیمی‌ترین نسخه‌های موجود شاهنامه بهره گرفت.

وی درباره دلیل مرگ مرحوم نوشین پدر تئاتر علمی ایران گفت: نوشین پس از ناتوانی در راه رفتن و چند هفته بررسی پزشکی، سرطان معده اش اعلام شد. در ابتدا نمی‌خواست این موضوع را باور کند و از ابراز آن به دوستانش نیز خودداری می‌کرد. اما در نهایت زندگی شصت و پنج ساله‌اش با تمام پستی و بلندی هایش، با تمام شکست‌ها و موفقیت هایش رو به اتمام بود. آخرین جملاتی که او توانسته بود در حالتی نیمه هوشیار بر زبان بیاورد، این بود: «تماشاگران دارند برایم دست می‌زنند.» در نهایت در روز دوازدهم اردیبهشت سال ١٣٥٠ عبدالحسین نوشین فوت کرد.

گفتنی است کتاب شنیداری «عبدالحسین نوشین» به قلم و روایت احسان حاجی پور به تازگی از سوی انتشارات ایده و با همکاری استدیو لنزو در دسترس علاقه‌مندان قرار گرفته است. پیش از این نسخه مکتوب این کتاب در سال ۱۳۹۴ توسط این انتشارات به بازار نشر روانه شده بود. این کتاب زندگینامه تحلیلی – انتقادی از سرنوشت این نویسنده، مترجم، کارگردان و شاهنامه پژوه شهیر ایرانی است. کتاب «عبدالحسین نوشین» را می‌توان تنها منبعی دانست که از لحظه تولد تا دم مرگ وی پرداخته است.

انتهای پیام/